میلگرد ادکا (اوتکا) چیست؟

میلگرد ادکا (یا همون اوتکا) یه جزء مهم تو آرماتوربندی سقف‌های تیرچه بلوکه که برای افزایش مقاومت برشی و جلوگیری از لغزش تیرچه‌ها از روی تیر استفاده می‌شه.

برخلاف میلگرد ممان منفی که برای تحمل لنگر منفی تو قسمت بالای سقف به کار می‌ره، میلگرد ادکا بیشتر تو قسمت زیرین تیرچه‌ها و نزدیک تکیه‌گاه‌ها قرار می‌گیره تا از جابه‌جایی تیرچه‌ها جلوگیری کنه و مقاومت برشی سازه رو بالا ببره.

میلگرد ادکا چیست؟

میلگرد ادکا یه نوع آرماتور با خم ۱۸۰ درجه (شبیه عصا) هست که تو سقف‌های تیرچه بلوک استفاده می‌شه. وقتی تیرچه‌ها روی تیرهای اصلی (بتنی یا فلزی) قرار می‌گیرن، ممکنه تحت بارهای سنگین یا زلزله از روی تکیه‌گاه لیز بخورن یا مقاومت برشی کافی نداشته باشن.

اینجا میلگرد ادکا وارد عمل می‌شه تا این مشکل رو حل کنه. این میلگرد با شکل خاصش (خم عصایی) به تیرچه و تیر اصلی گیر می‌کنه و نمی‌ذاره تیرچه جابه‌جا بشه.

کاربردهای اصلی میلگرد ادکا

میلگرد ادکا تو سقف‌های تیرچه بلوک چندتا کاربرد مهم داره:

• افزایش مقاومت برشی: باعث می‌شه تکیه‌گاه‌ها بتونن نیروی برشی ناشی از بارهای وارده رو تحمل کنن.
• جلوگیری از لغزش تیرچه: نمی‌ذاره تیرچه از روی تیر اصلی جابه‌جا بشه یا لیز بخوره.
• تقویت اتصال تکیه‌گاه: اتصال بین تیرچه و تیر اصلی رو محکم‌تر می‌کنه.
• افزایش ایمنی سازه: با بالا بردن مقاومت برشی، خطر خرابی سقف تو زلزله یا بارهای سنگین کم می‌شه.

ویژگی‌های میلگرد ادکا

برای اینکه بهتر بفهمیم میلگرد ادکا چطور کار می‌کنه، بیایم ویژگی‌هاش رو مرور کنیم:

• محل قرارگیری: زیر تیرچه‌ها، نزدیک تکیه‌گاه‌ها (تیرهای اصلی بتنی یا فلزی).
• شکل ظاهری: خم ۱۸۰ درجه (عصایی) که باعث می‌شه محکم به تیر و تیرچه گیر کنه.
• قطر میلگرد: معمولاً ۸ تا ۱۲ میلی‌متر، بسته به طراحی و بارهای وارده.
• نوع میلگرد: میلگردهای آجدار (A3) به خاطر چسبندگی بهتر با بتن ترجیح داده می‌شن.
• ضرورت استفاده: برخلاف میلگرد ممان منفی که همیشه لازمه، ادکا فقط وقتی مقاومت برشی کافی نباشه استفاده می‌شه.

ضوابط میلگرد ادکا

برای اجرای درست میلگرد ادکا، باید یه سری ضوابط مهندسی رعایت بشه:

• قطر مناسب: معمولاً از میلگردهای ۸، ۱۰، یا ۱۲ میلی‌متری استفاده می‌شه. انتخاب قطر بستگی به محاسبات مهندسی داره.
• خم استاندارد: خم ۱۸۰ درجه باید حداقل ۱۲ برابر قطر میلگرد باشه تا مقاومت کافی داشته باشه.
• پوشش بتنی: میلگرد باید کاملاً تو بتن غرق بشه و حداقل ۲.۵ سانتی‌متر پوشش بتنی داشته باشه تا از خوردگی محافظت بشه.
• فاصله‌گذاری: فاصله میلگردهای ادکا باید طبق نقشه‌های اجرایی باشه تا نیروی برشی به‌صورت یکنواخت پخش بشه.
• اتصال محکم: میلگرد باید با سیم آرماتوربندی به تیرچه و تیر اصلی وصل بشه تا موقع بتن‌ریزی جابه‌جا نشه.

محاسبه طول میلگرد ادکا

طول میلگرد ادکا بستگی به طراحی سازه و نوع تکیه‌گاه داره:

• طول کلی: معمولاً طول میلگرد ادکا باید طوری باشه که از تکیه‌گاه تا یه فاصله مشخص تو تیرچه ادامه پیدا کنه (طبق نقشه‌های اجرایی).
• خم عصایی: طول خم ۱۸۰ درجه باید حداقل ۱۲ برابر قطر میلگرد باشه (مثلاً برای میلگرد ۱۰ میلی‌متری، خم باید ۱۲ سانتی‌متر باشه).
• محاسبات دقیق: طول دقیق ادکا رو مهندس طراح با توجه به بارهای وارده و ابعاد تیرچه و تیر اصلی مشخص می‌کنه. مثلاً تو تکیه‌گاه‌های بتنی، طول ادکا ممکنه کوتاه‌تر از تکیه‌گاه‌های فلزی باشه.

چگونگی نصب میلگرد ادکا

نصب میلگرد ادکا باید با دقت انجام بشه تا کارایی لازم رو داشته باشه:

1. آماده‌سازی تکیه‌گاه: قبل از بتن‌ریزی، تیرچه‌ها و تیرهای اصلی باید درست جاگذاری بشن.
2. قرار دادن میلگرد: میلگرد ادکا رو زیر تیرچه‌ها و نزدیک تکیه‌گاه (تیر اصلی) قرار می‌دن.
3. تنظیم خم عصایی: خم ۱۸۰ درجه باید طوری باشه که میلگرد به تیرچه و تیر اصلی گیر کنه و محکم بمونه.
4. اتصال با سیم: میلگردها رو با سیم آرماتوربندی به تیرچه و تیر اصلی می‌بندن تا موقع بتن‌ریزی جابه‌جا نشن.
5. پوشش بتنی: بعد از نصب، باید مطمئن بشید میلگرد کاملاً تو بتن غرق شده و پوشش بتنی کافی (حداقل ۲.۵ سانتی‌متر) داره.
6. بازرسی: مهندس ناظر باید قبل از بتن‌ریزی، نصب میلگردها رو چک کنه تا همه‌چیز طبق استانداردها باشه.

میلگرد ادکا در اسکلت فلزی

تو اسکلت‌های فلزی که سقف تیرچه بلوک استفاده می‌شه، میلگرد ادکا نقش مهمی داره. تو این سازه‌ها:

• محل استفاده: ادکا زیر تیرچه‌ها و نزدیک تیرهای فلزی قرار می‌گیره تا از لغزش تیرچه‌ها روی تیر فلزی جلوگیری کنه.
• هدف: مقاومت برشی تکیه‌گاه رو بالا می‌بره و اتصال بین تیرچه و تیر فلزی رو محکم می‌کنه.
• نصب: میلگرد ادکا باید طوری نصب بشه که خم عصایی اون به تیر فلزی گیر کنه و تیرچه رو ثابت نگه داره.
• تفاوت با اسکلت بتنی: تو اسکلت فلزی، چون تیرها فلزی هستن، ممکنه طول و تعداد ادکاها با توجه به نوع تیر و بارهای وارده کمی فرق کنه، ولی اصول کلی همونه.

تفاوت میلگرد ممان منفی با ادکا از لحاظ نصب

یکی از تفاوت‌های اصلی میلگرد ممان منفی با میلگرد ادکا تو نحوه نصب این دو نوع آرماتور تو سقف‌های تیرچه بلوکه. نصب میلگردهای ادکا به این صورته که باید ۱۲ سانتی‌متر از میلگرد کرنشی یا کششی به داخل ادامه پیدا کنه.

اگه این امکان نباشه، میلگردهای ادکا باید با سطح مقطعی هم‌اندازه با میلگرد کششی تو انتهای تیرچه نصب بشن تا بتونن مقاومت برشی لازم رو تأمین کنن.

از اون طرف، میلگرد ممان منفی یه جور خاص نصب می‌شه. این میلگرد باید با فرض اینکه ۱۵ درصد لنگر خمشی تو فاصله بین دهانه‌ها ایجاد می‌شه، تو قسمت تکیه‌گاه قرار بگیره.

طراحی تیرچه‌ها طوریه که معمولاً اونا رو دو سر مفصل در نظر می‌گیرن، ولی همون‌طور که می‌دونیم، همیشه یه مقدار لنگر منفی به وجود میاد. اساس به‌کارگیری تیرچه‌ها هم دقیقاً برای ممانعت از همین لنگرها و گیرهای منفی ایجادشده‌ست.

چون تو دو سر تیرچه نیروی کششی داریم، باید از میلگرد ممان منفی استفاده کنیم تا این نیرو رو تحمل کنه.

برای آشنایی بیشتر با میلگرد ممان منفی و تفاوتش با میلگرد ادکا، می‌تونید به این مقاله سر بزنید.

مزایای استفاده از میلگرد ادکا

• جلوگیری از لغزش: نمی‌ذاره تیرچه‌ها از روی تیر اصلی جابه‌جا بشن.
• افزایش مقاومت برشی: تکیه‌گاه‌ها رو تو برابر نیروی برشی مقاوم‌تر می‌کنه.
• ایمنی بیشتر: خطر خرابی سقف تو زلزله یا بارهای سنگین رو کم می‌کنه.
• تقویت اتصال: اتصال بین تیرچه و تیر اصلی رو محکم‌تر می‌کنه.

سوالات متداول درباره میلگرد ادکا (اوتکا)

جمع‌بندی

میلگرد ادکا یه جزء مهم تو سقف‌های تیرچه بلوکه که برای افزایش مقاومت برشی و جلوگیری از لغزش تیرچه‌ها استفاده می‌شه. برخلاف میلگرد ممان منفی که برای تحمل لنگر منفی تو قسمت بالای سقف به کار می‌ره، ادکا زیر تیرچه‌ها و با خم ۱۸۰ درجه نصب می‌شه و فقط وقتی مقاومت برشی کافی نباشه لازمه. برای اجرای درست، باید ضوابط مربوط به قطر، خم، و نصب رو حسابی رعایت کرد. تو اسکلت‌های فلزی هم کاربرد مشابهی داره، ولی با توجه به نوع تیرها ممکنه جزئیاتش کمی فرق کنه.